In iedere woning of gebouw bevindt zich een elektrische installatie. Dat is inmiddels zo vanzelfsprekend dat niemand daar nog vreemd van opkijkt. Dat doe je pas als er geen elektrische installatie aanwezig is.
In het verleden werd een elektrische installatie voornamelijk aangelegd door een erkend installateur. Dat was destijds een eis van de energiebedrijven. Deze eis is nu ruim 20 jaar vervallen. Nu mag iedereen aan een elektrische installatie werken, maar dan wel onder deze voorwaarde:
De elektrische installatie moet worden aangelegd volgens goed vakmanschap, geleverd door vakkundig personeel, en met het gebruik van de juiste materialen. Elektrisch materieel moet worden geïnstalleerd volgens de instructies van de fabrikant van het materieel.Lees verder →
Bijna 30 procent van de ongevallen met elektriciteit ontstaan in de meterkast. Daarbij kan brand ontstaan.
Vanwege de doorgaans in de meterkast aanwezige gasleiding is brand in de meterkast één van de meest riskante branden. “Onveilige situaties ontstaan door slecht onderhoud, slechte montage, overbelasting en opslag van brandbare materialen”, zo weet Harro de Langen, marketingmanager bij ABB Benelux. Lees verder →
Elektrische kooktoestellen worden meestal aangesloten via een Perilex-systeem. In de keuken wordt dan een Perilex wandcontactdoos gemonteerd. Aan de kookplaat of het fornuis komt dan een Perilex stekker (contactstop).
Perilex is er in een 16 A en 25 A uitvoering, in woningen wordt de 16 A uitvoering toegepast (16 A = 16 Ampère).
In een brandstofstation (benzinepomp) bevindt zich een groepenkast waar hoofdbeveiligingen 3 x C25 zijn geplaatst. Deze zijn eigendom van de netbeheerder.
Zwerfkasten zijn verplaatsbare verdelers van elektrische energie en worden onder andere ingezet op voor (tijdelijke) installaties op bouwwerken, bij evenementen, bij de wegenbouw, en ook in productiehallen van bedrijven. Zwerfkasten zijn verkrijgbaar in vele uitvoeringen:
Onlangs zijn op mijn dak een aantal zonnecollectoren geplaatst. Ik deed mee met een regionaal project. Ik had nog een groep vrij gehouden in mijn groepenkast waar de PV-installatie op werd aangesloten door de installateur die dit project mocht uitvoeren. De installateur stelde een internetverbinding in met de inverter van de PV-installatie zodat we steeds konden zien wat het rendement van de installatie is.
Verder niets over de elektrische veiligheid. Niet mondeling, niets op papier. Ook geen enkele aanduiding op of nabij de groepenkast dat er nu sprake is van een “vreemde spanning”. De voedingsspanning komt nu immers niet alleen ‘uit de straat’, maar ook ‘van het dak’.
Veel keurmeesters voeren de inspectie van een lasapparaat uit met een standaard apparatentester van de bekende merken. Dat is niet zonder risico’s. Veel lasapparaten hebben een lasrelais of een andere (elektronische) schakeling die ‘open’ blijft staan bij het meten van de weerstand van de beschermingsleiding, de isolatieweerstand en de vervangende lekstroom.
Bij het meten van de reële lekstroom of verschilstroom kan de lasschakeling wel worden gesloten omdat dan de normale netspanning beschikbaar is. Maar dan moet de meting wel lang genoeg duren en moet het lasapparaat daadwerkelijk in werking zijn, bijvoorbeeld door uit uitvoeren van een proeflas.
Veel machines, ook sommige handgereedschappen zoals een (haakse) handslijpmachine hebben een zogenaamde nulspanningsbeveiliging die moet voorkomen dat de machine ‘spontaan’ begint de draaien na spanningsuitval of wanneer de stekker in de contactdoos wordt gestoken. Bij aansluiting op een testapparaat, dat bij een aantal testen fase en nul van de testcontactdoos kortsluit, meet je met open contacten van de nulspanningsbeveiliging. Deze metingen hebben dan weinig nut.
Lastransformatoren hebben een lasrelais. Bij driefasen transformatoren wordt vaak een verloopsnoer gebruikt. Bij een dergelijk snoer zijn alle actieve delen (fasen en nul) kortgesloten. Het lasrelais blijft open staan waardoor een deel van het elektrisch circuit niet wordt gemeten en de inspectie beperkte waarde heeft (zie afbeelding).
Inspectie van elektrische arbeidsmiddelen kunnen uitsluitend volledig juist worden uitgevoerd als de inspecteur:
enige basiskennis van elektrotechniek heeft (spanning, stroom, weerstand, vermogen);
kennis heeft van de relevante bepalingen uit de NEN 3140;
de meetprincipes begrijpt;
de werking van de gebruikte tester begrijpt;
de keuringen zowel visueel als door meting en beproeving kan uitvoeren en dewaarden juist kan interpreteren;
de keuringsresultaten kan verwerken in een rapport (papier of software);
voldoende praktijkervaring heeft;
schriftelijk door of namens de werkgever is aangewezen minimaal als Voldoende Onderricht Persoon voor de inspectie vn elektrische arbeidsmiddelen en Vakbekwaam Persoon voor de inspectie van elektrische machines.
In iedere woning vanaf 1976 zal een aardlekschakelaar aanwezig zijn. En in een modernere woning vaak meerdere. Ook in bedrijfspanden zijn veel aardlekschakelaars toegepast. Volgens de huidige voorschriften zijn zowel in woningen als bij bedrijven de meeste wandcontactdozen (‘stopcontacten’) nu altijd aanvullend beveiligd door aardlekschakelaars of door aardlekautomaten (‘alamats’). En in woningen de verlichting ook. Dat geeft een veilig gevoel….
Wat weinig mensen weten is dat zo’n aardlekschakelaar of aardlekautomaat regelmatig moet worden getest.
Wat is de functie van een aardlekschakelaar?
Waarom moet een aardlekschakelaar worden getest? En hoe doe je dat?
Werking
Normaal gesproken loopt er een stroom heen door de fase (bruine draad) naar een toestel en daarna weer terug via de nul (blauwe draad). Als alles in orde is is er geen verschilstroom: er komt precies net zoveel stroom terug door de nul als er heen door de fase is gegaan. Als de stromen heen en terug precies gelijk zijn is er geen verschilstroom tussen fase en nul. Een aardlekschakelaar meet continue of er verschilstromen zijn en zal dus niet afschakelen (aanspreken).
Bij een defect kan de buitenzijde van het toestel onder spanning komen te staan. Als een persoon dit toestel aanraakt gaat er een stroom door zijn/haar lichaam lopen. Maar dan komt er wat minder stroom terug door de nul en is er sprake van een verschilstroom (lekstroom). De aardlekschakelaar zal nu een verschilstroom meten en uitschakelen voordat de mens blijvend letsel oploopt. In plaats van door de mens kan deze lekstroom ook via de groengele aardgeleider lopen.
Een mens zal een stroom vanaf 0,5 mA door het lichaam gaan voelen. Dit is de waarneembaarheidsgrens. Deze mens kan ongeveer 0,5 seconde een lichaamsstroom doorstaan van 30 mA. Een aardlekschakelaar zit aan de veilige kant en schakelt reeds af tussen de 15 mA en 30 mA bij een tijd van ten hoogste 0,3 seconden. Aardlekschakelaar kunnen vast gaan zitten!!
In een aardlekschakelaar zitten bewegende delen. Behalve de schakelcontacten is er ook een schakelmechanisme. In dit mechanisme zitten een aantal draaipunten/scharnierpunten. Door vervuiling, vocht, oxydatie en andere oorzaken kan het gebeuren dat deze draaipunten zeer stroef functioneren of zelfs vast gaan zitten waardoor de aardlekschakelaar bij een defect niet meer tijdig binnen 0,3 seconden zal afschakelen!!
Uit onderzoek is gebleken dat gemiddeld 5 à 10 % van de aardlekschakelaars (vrijwel) vast zit.
Traag werkende of vastzettende aardlekschakelaars bieden geen enkele bescherming tegen aardlekstromen en aanrakingsgevaar!!
Daarom moet een aardlekschakelaar regelmatig worden getest via het indrukken van de testknop.
Dit doe je om het mechanische systeem soepel en gangbaar te houden.
Testen van de aardlekschakelaar
Op veel aardlekschakelaars of aardlekautomaten is aangegeven dat je de aardlekschakelaar periodiek of maandelijks moet testen via het indrukken van de testknop. Als je de testknop indrukt valt de elektrische spanning uit van de groep(en) die achter deze aardlekschakelaar zit(ten). Dat is in de praktijk vaak lastig: je moet dan weer je hele huis door om alle apparatuur met een ingebouwd klokje weer gelijk te zetten.
Maar is er een goede oplossing: bij de wisseling van zomertijd en wintertijd moeten de klokken toch worden verzet. Dit is HET moment om de aardlekschakelaar(s) te testen! Werkwijze:
Controleer of apparatuur zoals wasmachines, wasdrogers, vaatwassers, TV’s, computers en dergelijke niet in werking zijn.
Ga bijvoorbeeld op de zaterdag van de wisseling van zomertijd en wintertijd naar je groepenkast (meterkast).
Druk kort op de testknop van iedere aardlekschakelaar of aardlekautomaat: de aardlekschakelaar behoort uit te schakelen.
Als dit niet gebeurt of als dit haperend gaat is het sterk aan te bevelen een vakman te raadplegen!
Wacht een minuutje om de installatie en eventuele apparatuur te laten stabiliseren.
Schakel de aardlekschakelaar(s) weer in.
Zet nu alle klokjes weer gelijk en stel de eventuele andere apparatuur weer in.
Test u uw aardlekschakelaar wel eens? Uw reactie is welkom.
